Thời gian gần đây, Việt Nam liên tục đón những du khách hạng sang trên thế giới, qua đó khẳng định sức hút ngày càng lớn của du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình thu hút khách VIP, ngành du lịch đang phải đối mặt với “bài toán” thiếu hụt về nguồn nhân lực chất lượng cao.
Chỉ còn ít ngày nữa là đến kỳ nghỉ hè của học sinh, ngành du lịch bước vào thời kỳ cao điểm, thế nhưng doanh nghiệp (DN) du lịch lại đang phải đối mặt trước tình trạng thiếu nhân lực du lịch chất lượng cao. Giám đốc Công ty Lữ hành VietSense Travel Nguyễn Văn Tài cho biết, đón cao điểm hè, đơn vị đã nhiều lần tuyển dụng lao động vào vị trí bán hàng (sale) và truyền thông, marketing. Tuy nhiên, đến nay những vị trí này vẫn chưa tìm được nhân sự như ý.
“Chúng tôi đã thử việc khá nhiều nhưng không ít người tuyển vào rồi lại phải rời đi do chưa đáp ứng được công việc. Lực lượng nhân sự có kinh nghiệm, làm việc lâu năm không có nhiều, trong khi sinh viên theo học ngành du lịch mới ra trường còn non về trình độ, kỹ năng” – ông Nguyễn Văn Tài chia sẻ.
Không chỉ DN du lịch lữ hành mới thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao mà ở lĩnh vực khách sạn cũng trong tình trạng tương tự. Theo Tổng Giám đốc Công ty Thương mại dịch vụ Dân chủ Hà Nội Nguyễn Hồng Hải, hiện hầu hết các khách sạn cao cấp đang trong tình trạng “đói” lao động. Ở nhiều đơn vị, một nhân viên phải kiêm các vị trí khác nhau, như lễ tân kiêm luôn nhân viên chăm sóc khách hành, tài xế kiêm nhân viên phục vụ sảnh khách sạn.
Theo thống kê sơ bộ của Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, hiện tỷ lệ lao động được đào tạo chuyên ngành du lịch chỉ chiếm khoảng 45%, còn lại là lao động từ ngành khác chuyển sang (35%) và chưa qua đào tạo (20%). Ðáng chú ý, trong số những lao động được đào tạo về du lịch, chỉ 10% có trình độ đại học và sau đại học; 50% có trình độ sơ cấp, trung cấp và cao đẳng; 40% bồi dưỡng qua các lớp ngắn hạn. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, năng lực ngoại ngữ, tin học được coi là đòi hỏi tất yếu đối với nhân lực du lịch, nhưng chỉ có khoảng 60% lao động biết và sử dụng được ngoại ngữ (trong đó chủ yếu là tiếng Anh, các ngôn ngữ khác chiếm tỷ lệ rất nhỏ), 70% lao động sử dụng được công nghệ thông tin.
Khách du lịch quốc tế dạo chơi tại không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm. Ảnh: Hoài Nam
Theo Chủ tịch Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam, GS.TS Đào Mạnh Hùng, dự báo đến năm 2030 ngành du lịch cần hơn 1 triệu người, trung bình cần bổ sung 60.000 lao động/năm. Thế nhưng, trung bình hằng năm, 195 cơ sở đào tạo du lịch trên cả nước chỉ đào tạo được 20.000 sinh viên, học viên. Trong đó, có khoảng 1.800 sinh viên đại học, cao đẳng chuyên nghiệp, 2.100 sinh viên cao đẳng nghề du lịch, khoảng 18.200 học viên hệ trung cấp, ngoài ra còn có khoảng 5.000 học viên sơ cấp và đào tạo truyền nghề dưới 3 tháng. “Lượng lao động chất lượng cao thiếu hụt dẫn đến hiện tượng chất lượng, năng suất lao động trong ngành du lịch Việt Nam còn thấp. Cụ thể, năng suất lao động tại khách sạn ở Việt Nam chỉ bằng 1/15 so với Singapore, 1/10 so với Nhật Bản và 1/5 so với Malaysia” – ông Đào Mạnh Hùng nêu ví dụ.
Nhà trường bắt tay cùng doanh nghiệp giải bài toán nhân lực
Tại hội thảo “Đào tạo thực hành đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch trong bối cảnh hiện nay” do Liên Chi hội Đào tạo Du lịch Việt Nam và Trường Cao đẳng Du lịch Hà Nội vừa tổ chức, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Đỗ Hồng Xoan cho rằng, để duy trì phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đòi hỏi DN chủ động kết nối với các hệ thống đào tạo trong nước và quốc tế… Ở chiều ngược lại, cơ sở đào tạo phải thu hút đầu tư vào hệ thống cơ sở vật chất, đội ngũ giảng dạy; đưa vào chương trình đào tạo các kiến thức mới về các loại hình du lịch mới…
“Để đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao cho ngành, trong thời gian tới cần có sự liên kết chặt chẽ giữa các cơ sở đào tạo và các DN kinh doanh du lịch như tổ chức các khoá đào tạo, tăng cường các môn học thực tế, các kỹ năng công việc…” – bà Đỗ Hồng Xoan nêu vấn đề.
Đồng tình với ý kiến này, Trưởng khoa Du lịch, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) PGS.TS Phạm Hồng Long đề xuất, các cơ quan quản lý cần thống nhất và đưa ra chương trình chung cho các cơ sở đào tạo với tiêu chí bám sát tiêu chuẩn kỹ năng nghề, tăng cường tỷ lệ thực hành, ngoại ngữ và tin học, thí điểm đào tạo một số ngành nghề bằng tiếng Anh. “Chương trình đào tạo nên phù hợp với các tiêu chuẩn khu vực và quốc tế, mang tính liên thông giữa các bậc đào tạo cũng như liên thông giữa các cơ sở đào tạo trong nước với khu vực và quốc tế” – ông Phạm Hồng Long chia sẻ.
Nhân viên khách sạn Sofitel Legend Metropole Hà Nội phục vụ khách lưu trú. Ảnh: Hoài Nam
Thông tin về việc TP Hà Nội hỗ trợ ngành du lịch nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đặng Hương Giang cho biết, hiện ngành du lịch Hà Nội tăng cường tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng du lịch cho các đối tượng tham gia cung ứng dịch vụ.
Sở Du lịch Hà Nội đã đề xuất UBND TP Hà Nội nhiều giải pháp thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao như đẩy mạnh liên kết hợp tác quốc tế với các tổ chức giáo dục du lịch nước ngoài theo hướng lựa chọn những ngành nghề phù hợp; tăng cường xã hội hóa huy động nguồn lực phát triển nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao của Hà Nội… Đặc biệt, yếu tố quan trọng nhất chính là tăng cường liên kết giữa Nhà nước – nhà trường – nhà tuyển dụng. Trong đó, TP Hà Nội tăng cường hợp tác giữa DN với các cơ sở đào tạo du lịch uy tín quốc tế.
