Văn hóa truyền thống của người Êđê theo chế độ mẫu hệ, khi người con gái Êđê “ưng bụng” chàng trai nào sẽ về báo cho cha mẹ, nhờ người mai mối hỏi cưới chồng.
Theo phong tục của người Êđê, thông thường sau mùa rẫy, ngày rộng tháng dài, lúa gạo đầy kho, nhà đã chuẩn bị trâu, bò, gà, heo… các cô gái Êđê có thể đi hỏi chồng.
Lễ hỏi chồng của người phụ nữ Êđê gồm các nghi thức: Lễ hỏi (lễ đưa vòng), lễ thỏa thuận thủ tục gửi dâu, lễ rước rể, đón rể vào nhà. Nhà trai được đặc quyền thách cưới và nhà gái lo mọi chi phí cưới hỏi mới được làm lễ rước rể về nhà.
Lễ rước rể diễn ra khi đã hết thời gian thỏa thuận ở dâu bên nhà trai (1 – 3 năm), nhà gái đã giao đủ khoản thách cưới như được ấn định lúc hôn ước và hai bên gia đình chấp nhận cho đôi vợ chồng về nhà cha mẹ vợ ở.
Trong quá trình di chuyển đoàn rước rể sẽ gặp một số “khó khăn” như bị người thân của gia đình nhà gái trêu ghẹo, chặn đường, gây khó dễ. Để vượt qua, đoàn rước rể phải có cách đối đáp hợp lý và tặng quà là vòng đồng để thể hiện sự quyết tâm, kiên định của chú rể trên chặng đường hôn nhân.
Khi đoàn di chuyển đến nhà gái, 2 ông cậu sẽ đại diện 2 bên gia đình đứng ra nói chuyện, nhắc lại các khoản thách cưới trong hôn ước, xin phép gia đình nhà trai để đón rể về và thay mặt 2 gia đình răn dạy, khuyên bảo đôi vợ chồng trẻ về cách đôi nhân xử thế, cách ứng xử với gia đình 2 bên…
Sau khi các nghi thức kết thúc, đôi vợ chồng sẽ cùng nhau ăn bữa cơm đầu tiên tại nhà vợ. Già làng thay mặt cho hai họ và đôi vợ chồng trẻ bày tỏ lòng cảm ơn, báo cho mọi người biết việc cưới xin đã xong xuôi tốt đẹp. Mọi người cùng ăn cơm chúc mừng hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ.
Ông Phạm Tiến Hưng, Phó Chủ tịch UBND TP Buôn Ma Thuột cho biết, văn hóa truyền thống của người Êđê theo chế độ mẫu hệ. Con cái sinh ra phải mang họ của mẹ.
Phụ nữ Êđê có vai trò đặc biệt trong gia đình, trong đó, cưới chồng là một trong những quyền quan trọng. Khi người con gái Êđê “ưng bụng” chàng trai nào sẽ về báo cho cha mẹ, nhờ người mai mối hỏi cưới chồng.
Theo ông Phạm Tiến Hưng, ngày nay, cuộc sống ngày càng phát triển, người dân Êđê tổ chức lễ cưới hiện đại hơn. Qua hoạt động trình diễn, Ban Tổ chức mong muốn, thế hệ trẻ tìm hiểu, tiếp cận phong tục, tập quán truyền thống, giữ gìn, bảo tồn các nghi thức cưới hỏi – minh chứng cho nét đẹp trong văn hóa hôn nhân độc đáo của đồng bào Êđê ở Tây Nguyên.
